Chitosan (Χιτοζανη)

Πληροφορίες και τρόπος λειτουργίας της δραστικής ουσίας Chitosan (Χιτοζάνη)

• Είναι πολυσακχαρίτης που προέρχεται από τη μερική απακετυλίωση της χιτίνης (κύριο συστατικό εξωσκελετών καρκινοειδών, εντόμων, αλλά και κυτταρικών τοιχωμάτων μυκήτων).
• Πρόκειται για βιοαποικοδομήσιμο, μη τοξικό και φιλικό προς το περιβάλλον υλικό που έχει βρει εφαρμογή στη γεωργία, τη φαρμακευτική και τη βιοτεχνολογία.
• Στην ΕΕ είναι καταχωρημένη ως βασική ουσία φυτοπροστασίας (Basic Substance, Κανονισμός (ΕΕ) 1107/2009).

• Βιοδιεγέρτης (biostimulant): Ενισχύει την ανάπτυξη, τη βλάστηση σπόρων, την αντοχή σε αβιοτικές καταπονήσεις (ξηρασία, αλατότητα).
• Επαγωγέας φυσικής άμυνας: Ενεργοποιεί τις άμυνες του φυτού (induced resistance) μέσω παραγωγής φυτοαλεξινών, ενίσχυσης ενζύμων αντιοξειδωτικής άμυνας. Και προκαλεί παραγωγή PR-proteins, φαινολικών ενώσεων και άλλων αμυντικών ενώσεων
• Αντιμικροβιακή δράση: Παρουσιάζει ιδιότητες κατά βακτηρίων και μυκήτων (αναστολή ανάπτυξης, παρεμπόδιση βιοφίλμ).
• Μετασυλλεκτική χρήση: Ψεκασμοί ή επικαλύψεις φρούτων/λαχανικών για επιμήκυνση διάρκειας ζωής στο ράφι (shelf life) με μείωση μυκητολογικών προσβολών.
• Λίπανση/φορέας: Χρησιμοποιείται σε νανοσωματίδια ή επικαλύψεις λιπασμάτων/φυτοφαρμάκων για ελεγχόμενη αποδέσμευση.
• Ως μυκητοκτόνο: Δρα προληπτικά ενισχύοντας το φυτό ώστε να αντιστέκεται σε παθογόνα όπως:
  • Botrytis cinerea
  • Pythium spp.
  • Fusarium spp.
  • Alternaria spp.
• Έχει μερική δράση κάτα των εντόμων:
  α) Η χιτοζάνη αλληλεπιδρά με τα αρνητικά φορτισμένα συστατικά των εντερικών μεμβρανών → διαταραχή διαπερατότητας, μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών → θνησιμότητα. (Αναφέρεται σε προνύμφες Spodoptera littoralis και Helicoverpa armigera).
  β) Επικάλυψη φύλλων με χιτοζάνη → τα έντομα μειώνουν ή διακόπτουν τη σίτιση, λόγω αλλοίωσης γεύσης/υφής. 
  γ) Διαταραχή αναπνοής/επικάλυψη σώματος: Σε μορφή νανοσωματιδίων, μπορεί να καλύπτει την επιφάνεια του εντόμου, μειώνοντας την κινητικότητα και προκαλώντας ασφυξία. 
  δ) Ενίσχυση φυτικών αμυνών: Δεν έχει άμεσο εντομοκτόνο αποτέλεσμα, αλλά μέσω ενεργοποίησης του φυτού να παράγει αντιτροφικές ή τοξικές ενώσεις.

• Φυσικό προϊόν → συμβατό με τη βιολογική γεωργία.
• Μη τοξικό σε ανθρώπους, ζώα, μέλισσες και ωφέλιμους οργανισμούς.
• Βιοδιασπώμενο, δεν συσσωρεύεται στο περιβάλλον.
• Βελτιώνει την αντοχή φυτών σε παθογόνα χωρίς να επιβαρύνει με υπολείμματα.

• Δεν ταξινομείται ως επικίνδυνη ουσία (GRAS status – Generally Recognized As Safe).
• Χαμηλή έως μηδενική τοξικότητα για υδρόβια οικοσυστήματα.
• Εξαιρετικά φιλική επιλογή σε ολοκληρωμένη φυτοπροστασία (IPM).

• Δεν στοχεύει συγκεκριμένο ενζυμικό μηχανισμό → δεν αναμένονται προβλήματα ανθεκτικότητας όπως με τα κλασικά φυτοπροστατευτικά.
• Χρησιμοποιείται συμπληρωματικά με άλλα μέσα (χημικά ή βιολογικά) για να μειώσει την πίεση επιλογής.

• Μη τοξικό για ανθρώπους, ζώα και ωφέλιμους οργανισμούς.
• Συμβατό με άλλα σκευάσματα και τεχνικές ολοκληρωμένης διαχείρισης.

• Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από τη συγκέντρωση, το pH και τις συνθήκες εφαρμογής.
• Δεν αντικαθιστά πλήρως την ανάγκη για άλλα μέτρα προστασίας – καλύτερα ως προληπτικό.